Άγιο Φώς Μύθος ή Θαύμα ;

Ο Πανάγιος Τάφος

Σε αυτό το άρθρο το θέμα με το οποίο θα ασχοληθώ είναι ένα γεγονός που χρόνια τώρα έχει προκαλέσει αρκετές διαμάχες μεταξύ χριστιανών και μη:Το Άγιο Φως και η τελετή Αφής του.

Θέλω εξαρχής να τονίσω ότι σε όλο το άρθρο θα θεωρούνται δεδομένα, η ιστορικότητα του προσώπου Χριστού και η κυριολεξία της Ανάστασης Του για να μην χρειαστεί να το τονίζω συνέχεια. Θέλω επίσης να διαχωρίσω τη θέση μου τόσο από τους νεοεθνικούς με την κοντόφθαλμη λογική, όσο και από το θρησκόληπτο πλήθος. Το τι πραγματικά συμβαίνει κάθε Μεγάλο Σάββατο στα Ιεροσόλυμα, δεν είναι δυνατόν να εξαντληθεί στα πλαίσια της έρευνας ενός άρθρου.

Αυτό ωστόσο που ανενδοίαστα μπορεί να διερευνηθεί είναι προϊστορία του θαύματος, η οποία για την πλειονότητα των πιστών είναι άγνωστη.

Θεωρώ επίσης επιβεβλημένο να παραθέσω την άποψη έγκριτων επιστημόνων οι οποίοι έχουν προσεγγίσει με κριτικό πνεύμα το θεολογικό υπόβαθρο τού φαινομένου και ιδιαίτερα το νόημα και την φύση του φωτός.

Ευελπιστώ να παρουσιάσω το θέμα από ιστορική και κριτική σκοπιά όσο πιο διεξοδικά μπορώ, με σεβασμό στις θρησκευτικές αντιλήψεις του καθενός.

Για τις ανάγκες αυτού του άρθρου τα κύρια στοιχεία που παραθέτω αντλήθηκαν

Α) Από το βιβλίο «Φωτομαχικά -Αντιφωτομαχικά»του π. Μεταλληνού στο οποίο συμπυκνώνει και σχολιάζει έργα υπέρμαχων αλλά και αρνητών τής θεωρίας τού θαύματος και κυρίως του Κοραή ,τα οποία και αναδημοσιεύει αυτούσια .

Β) Από το εξαιρετικό και διαφωτιστικό βιβλίο γύρω από το θέμα «Το Αρχιτεκτονικό συγκρότημα του Ναού της Αναστάσεως Ιεροσολύμων και το θέμα του Αγίου Φωτός» του Κ.Δ. Καλοκύρη του οποίου την έκδοση έχει υποστηρίξει ηθικά και υλικά η Αγιοταφική Αδελφότητα.

Τα δύο παραπάνω βιβλία είναι έργα ανθρώπων που το τελευταίο για το οποίο θα μπορούσε κανείς να τούς κατηγορήσει είναι ότι επιβουλεύονται την Ορθοδοξία.

Έχουν ληφθεί βέβαια υπόψη και οι απόψεις διάφορων σκεπτικιστών (κυρίως του Καλόπουλου) οι οποίοι επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στο επιστημονικό και τεχνικό μέρος του θαύματος χωρίς θεολογική και θρησκειολογική προσέγγιση. Για την καθαρή επιστημονική προσέγγιση θα αναφερθώ σε άλλο άρθρο στο μέλλον.

Το καθολικό του Ναού της Αναστάσεως

Ιστορικές αναφορές από τον 4ο μέχρι τον 9ο αιώνα και η απουσία θαύματος

Σε όλες τις πηγές από τον 4ο μέχρι και τον 9ο αιώνα γίνεται αναφορά στην τελετή του Μ.Σαββάτου κατά την οποία ευλογείται  το φώς και προσφέρεται  ως δωρεά του Παν .Τάφου , έχουμε δηλαδή αναφορά μόνο για τελετή ευλογίας ενός φυσικού φωτός που ανάβει στον Άγιο Τάφο και σε καμία περίπτωση για θαυματουργική εμφάνιση φωτός.

Αναφέρω ενδεικτικά ορισμένες :

4^ο ή 6^ο μ.Χ. μια από τις πρώτες αναφορές γύρω από το Άγιο Φώς στην Ιερουσαλήμ, την βρίσκουμε στο οδοιπορικό της Αιθερίας, που αναφέρεται στην περιήγηση της μοναχής στους Αγίους Τόπους. Στην αφήγηση αυτή δεν υπάρχει αναφορά σε θαυματουργικό γεγονός , παρά μονάχα μνεία για την ακοίμητη κανδήλα του Αγ.Τάφου δηλ φυσικό φως που συνεχώς καίει.

4^ος μΧ.  Κύριλλος Ιεροσολύμων στις «Κατηχήσεις» δίδει ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τους ναούς της περιοχής, όχι όμως για θαύμα.

5^ος μΧ. Στα Κανονάρια το Αρχαίο Αρμενικό βιβλίο περικοπών και το Γεωργιανό μεγάλο βιβλίο περικοπών δεν υπάρχει αναφορά θαύματος.

570 μΧ. Ο Αντωνίνος προσκυνητής  αναφέρει στο οδοιπορικό του χάλκινη λυχνία που καίει νύχτα μέρα

7^ος μΧ Ιεροσολυμιτικό Κανονάριο ,αναφέρεται σε φυσικό φως που με τελετή ανάβεται το Μ Σάββατο.

680 μΧ  Αρκούλφος Γάλλος επίσκοπος ως προσκυνητής στο οδοιπορικό του αναφέρει απλά 12 λυχνίες στον Άγιο Τάφο.

745μΧ Βιλλιβάλδος Γερμανός επίσκοπος το  ως προσκυνητής στο οδοιπορικό του αναφέρει 15 κανδήλες που ανάβουν μέρα νύχτα.

10^ος μΧ Τυπικόν της Αναστάσεως (αντίγραφο του 1122)

Η εμφάνιση του θαύματος

Οι μαρτυρίες και πληροφορίες όπως είδαμε μέχρι τώρα παρουσιάζουν σε όλη την πρώτη μΧ χιλιετία την τελετή του Μ.Σαββάτου ως ευλογία φυσικού φωτός και δωρεά. Γύρω στον 9^ο μΧ εμφανίζεται το φως ως θαύμα με διάφορες περιγραφές.

Οι πληροφορίες για φως ουράνιο και όχι φυσικό έρχονται ενδεικτικά από:

870 μ.Χ. αφήγηση από τον βενεδικτίνο μοναχό Βερνάρδο για το θαύμα του Αγίου Φωτός ως αυτόπτης

947 Επιστολή του κληρικού Νικήτα προς τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ τον Πορφυρογέννητο

1106 Δανιήλ Ρώσος ηγούμενος

1059-1127 Φουσέ της Σαρτρ  Γάλλος ιερέας και χρονικογράφος της Α’ Σταυροφορίας

1120 Γκιμπέρ ντε Νοζάν Γάλλος μοναχός και ιστορικός

1178 Φίλιππος της Φλάνδρας

1385 Γρεθένιος Ρώσος αρχιμανδρίτης

1419 Ζώσιμος Ρώσος διάκονος

1558 Ποζνιάκοφ Ρώσος προσκυνητής

Το Ελληνικό προνόμιο του θαύματος

Όταν το 1187 ο σουλτάνος της Αιγύπτου Σαλαντίν πήρε τα Ιεροσόλυμα από τους Σταυροφόρους τα άφησε στη διάθεση των Ελλήνων λόγω της συμμαχίας του με τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ισαάκιο Άγγελο με το διάταγμα που έλεγε « Στον Καμαμέ (Ναό Αναστάσεως) , τον λεγόμενο τάφο του Ιησού , να ορίζει ο Πατριάρχης των Ρωμαίων (ο Ορθόδοξος) και αυτός να εμβαίνη και να λαμβάνει το φως από εκεί και να το δίδη εις όλους…»

Πρόσοψη του Ναού της Αναστάσεως Η Αγία Αυλή

Σταυροφόροι οι δημιουργοί του Θαύματος

Οι Σταυροφόροι βρίσκονται στην Παλαιστίνη από 1094-1291 οι οποίοι κατά την άποψη (Δ.Καλοκύρη) έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην όλη υπόθεση του θαύματος και στην διάδοση του.

Ας μην ξεχνάμε ότι το έτος 1000μ.Χ. που πλησίαζε τότε, κυριαρχούσε μια από τις πλέον δημοφιλείς εσχατολογικές προφητείες ανάλογη με αυτή που κυριαρχεί σήμερα για το 2012. Το έδαφος λοιπόν ήταν γόνιμο για να εμφανιστεί το «θαύμα» το οποίο εύκολα στην συνέχεια μπόρεσαν να αξιοποιήσουν οι Σταυροφόροι , μια και η ψυχολογία των μαζών και των θρησκειών συνηγορούν σε τέτοιες καταστάσεις.

Την άποψη ότι το Άγιο Φώς είναι δημιούργημα των Σταυροφόρων υιοθετεί και ο θεολόγος Ιστορικός Moshem ο οποίος υποστηρίζει ότι «οι Φράγκοι μετέφεραν στα Ιεροσόλυμα την δραματουργία του φωτός» .Κατά τον Moshem το θαύμα εντοπίζεται αρχές του 9^ου αι.μ.Χ. εποχή Καρόλου του μεγάλου , ο οποίος είχε δεσμούς φιλίας με τον Σαρακηνό ηγεμόνα των Αγίων Τόπων Aaron Rashid , επιτρέποντας στους Φράγκους να ιερουργούν στον Άγιο Τάφο, με αποτέλεσμα να φτάνουν καραβάνια προσκυνητών από τη Δύση.

Ο Moshem καταλήγει «το θαύμα του φωτός έπλασαν οι Δυτικοί μοναχοί στην προσπάθεια τους να εξάψουν το ζήλο των προσκυνητών και δεν το δημιούργησαν Έλληνες ή Σύροι».

Οι Σταυροφόροι γενικά αντιμετωπίστηκαν εχθρικά ως αιρετικοί με αποτέλεσμα την καλλιέργεια πνεύματος φανατισμού ανάμεσα σε αυτούς και τους Ορθοδόξους.

Έτσι άρχισε η κόντρα «Θαύμα φωτός οι Λατίνοι, θαύμα φωτός και οι Ορθόδοξοι» και ο συναγωνισμός να αποδείξουν με ποιο από τα δύο Δόγματα πραγματοποιείται το θαύμα της «άνωθεν φωτοφάνειας». Οι Δυτικοί  λοιδορούσαν το «θαύμα του φωτός των Ορθοδόξων» ενώ κατά την κυριαρχία τους στους Αγίους Τόπους διακήρυτταν ότι με αυτούς και μόνο πραγματοποιείται το θαύμα.

Σημαντική είναι η παρατήρηση του Ψαράκη που αναφέρει ο Δ Καλοκύρης «οι αρχηγοί των Σταυροφόρων είδαν την τελετή του Αγίου Φωτός ως αληθές χρυσορυχείων .Την κατέστησαν προσιτή εις τας μάζας του λαού, εμπορευόμενοι την ιεράν φλόγα εντατικώς…».

Η πόλη της Ιερουσαλήμ

Η σφοδρή κριτική του Αδαμάντιου Κοραή για το Άγιο Φώς

Ο Αδαμάντιος Κοραής ο πατέρας του Ελληνικού διαφωτισμού στον περίφημο «Διάλογο περί του εν Ιεροσολύμοις Αγίου Φωτός Άτακτα 1825 Τόμος Γ΄» κάνει μια σφοδρή επίθεση στην όλη ιστορία γύρω από το Άγιο Φώς για την οποία έχουν υπάρξει διάφορες απαντήσεις.

Η επίσημη Εκκλησία δεν υπέκυψε τότε στις αψυχολόγητες φωνές κάποιων να τον χαρακτηρίσει αιρετικό και αισχρό άθεο όπως εισηγήθηκε στον Πατριάρχη Κωνστάντιο μια οργισμένη μερίδα του κλήρου . Ο Πατριάρχης σεβόμενος το τεράστιο και διεθνές κύρος του Κοραή δεν τόλμησε να κινηθεί εναντίον του και το 1833 όταν ο Κοραής πέθανε στο Παρίσι έδωσε άδεια τελέσεως επιμνημόσυνης τελετής στην Κωνσταντινούπολη.

Ο π. Γεώργιος Μεταλληνός στο βιβλίο του Φωτομαχικά –Αντιφωτομαχικά αναγνωρίζοντας το κύρος του Κοραή επιχειρεί να εξηγήσει ποιοι λόγοι οδήγησαν τον Κοραή σε αυτή την επίθεση καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ο Κοραής ήταν προσκολλημένος στην Δυτική φιλοσοφία και σε ένα άκρατο ορθολογισμό, όσο για τη φύση και το νόημα του θαύματος καταλήγει και αυτός στα ίδια συμπεράσματα με τον Δ. Καλοκύρη όπως θα δούμε παρακάτω.

Παρακάτω παραθέτω ορισμένα αποσπάσματα από τον περίφημο «Διάλογο» του Κοραή για το Άγιο Φώς:

«Δοκίμασε να κηρύξης εις τους προσκυνητάς, ότι ματαίως εξοδεύουν τόσα χρήματα, ματαίως κοπιάζουν ταξιδεύοντες μακράν δια θαύμα, δοκίμασε να διδάξης την τόσην απλήν αλήθειαν ταύτην, και θέλεις ιδεί στράτευμα προσκυνητών μεθυσμένων, ή ώς δέν αισχύνονται να ονομάζωνται Χατζήδων, στρατηγούμενον απο ολίγους θρασυτάτους γόητας, πνέοντας τον όλεθρον σου, ώς ανατροπέως των καθεστώτων»

«θαύμα αισχροκέρδιας… μηχανουργήματα λαοπλάνων ιερέων» και «ψευδοκαταίβατα φώτα της Ιερουσαλήμ…»

«Αναίσχυντη θαυματοποιία… και πλάσμα του μεσαίωνα, κατασκευασμένο από σκοταδιστές Καπουτσίνους»

«Της Ελλάδος ο κοινός λαός, μωρός ότι πιστεύει το άγιον φως»

«Ιερείς και λαός να καθαρισθώσιν από της δεισιδαιμονίας το όνειδος»

«Οι ποιμένες… πρώτοι αυτοί  το γέννημα του σκότους να σβέσωσι και τους τρέχοντας εις θέαν και προσκύνησιν αυτού, να εμποδίζωσιν».

«Μοναχοί θρασύτατοι γόητες επινόησαν το θαύμα του αγίου φωτός, για να ενισχύσουν τον ηλίθιο ζήλο των προσκυνητών»

«Όνειδος και αίσχος, στρατηγούμενον από θρασύτατους θαυματοπλάστες… Αξιοθρήνητοι οι κατ έτος τρέχοντες μωροί και πλανημένοι προσκυνητές του θαύματος»

«Τέτοιων θαυμάτων έχουν ανάγκη οι ψευδοθρησκείες»

«Ασυγχώρητον, με παντοειδείς δόλους να υπερασπίζεται η θρησκεία πλαστά θαύματα και πάσης λογής ανομήματα»

«Ελευθερώστε την Ανατολική εκκλησία από το όνειδος του αισχρού θαυματουργήματος»

«Το άγιον φως είναι πλάσμα ασεβές και αναίσχυντον… πλάσμα Λατίνων μοναχών και φραγγοπατερικόν γέννημα»

«Μην πιστεύετε λοιπόν όσα λέγουν περί του αγίου φωτός»

Ο μύθος τής μυστικής προσευχής

Γύρω από την ειδική δεητική ευχή που αναπέμπεται από τον Έλληνα Πατριάρχη, έχουν υφανθεί φοβεροί μύθοι και θρύλοι, με κοινό παρονομαστή την πεποίθηση ότι πρόκειται για κάποια μυστική προσευχή που μόνο εκείνος γνωρίζει. Κάτι τέτοιο ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα: Η συγκεκριμένη ευχή δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1933 από τον Αρχιμανδρίτη διδάκτορα τού Πανεπιστημίου Αθηνών Κάλλιστο Μηλιαρά και αναδημοσιεύτηκε το 1967 στο περιοδικό Νέα Σιών, επίσημο όργανο δημοσιευμάτων τού Πατριαρχείου Ιεροσολύμων  συνεπώς δε μιλάμε για κάποιο επτασφράγιστο, φοβερό μυστικό στο οποίο κανείς άλλος δεν έχει πρόσβαση πλην τού Ορθόδοξου Πατριάρχη, αλλά για ένα κείμενο που έχει βγει στο φως της δημοσιότητας εδώ και χρόνια.

Τι λέει όμως άραγε η πολυθρύλητη αυτή προσευχή;

Οι φραστικές διατυπώσεις που χρησιμοποιούνται στην ευχή, είναι σαφέστατες και οδηγούν αβίαστα στο συμπέρασμα ότι η φωταψία στην πραγματικότητα δεν είναι παρά μια τελετή συμβολικού χαρακτήρα και ότι το φως που εμφανίζεται κάθε Μεγάλο Σάββατο στα Ιεροσόλυμα, δεν κατέρχεται εξ ουρανού, αλλά έχει απολύτως φυσική προέλευση, χαρακτηρίζεται δε άγιο ακριβώς επειδή εξάγεται από τον Πανάγιο Τάφο. Η ερμηνεία αυτή προκύπτει αβίαστα με την απλή ανάγνωση και μόνο τής ευχής, κάτι που στο βιβλίο του Φωτομαχικά-Αντιφωτομαχικά άμεσα παραδέχεται ακόμα και ο π. Μεταλληνός , συντασσόμενος έτσι απόλυτα με «τόν σεβαστό μου διδάσκαλο, γνωστό αρχαιολόγο καί άριστο γνώστη τού χώρου τής Ορθόδοξης Λατρείας, καθηγητή και ακαδημαϊκό κ. Κωνσταντίνο Καλοκύρη».

Όπως επισημαίνει ο κ. Καλοκύρης «η ευχή είναι πολύ διαφωτιστική». Και πράγματι, πουθενά δε γίνεται λόγος για θαυματουργικά εμφανιζόμενο φως, αλλά «νοείται μόνο φως φυσικό, που ανάβεται στην ανάμνηση τού Αναστάντος Χριστού, τού αληθινού φωτός τού Κόσμου». Εις ανάμνησιν λοιπόν τού θαύματος εκείνου, ο Πατριάρχης δημιουργεί ο ίδιος εμφάνιση φωτός, εικονίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη θεοφάνεια τού Χριστού που βίωσαν οι άνθρωποι. «Και η Ευχή .. προχωρεί και εξηγεί το από πού παίρνεται το φως για να ανάψουν οι λαμπάδες και, στη συνέχεια, να μεταδοθεί στούς πιστούς. Και είναι ο τόπος αυτός ο άγιος Τάφος και πηγή τού φωτός το οποίο ευλαβώς λαμβάνει ο Πατριάρχης, είναι η ιερή λυχνία που συνεχώς και πάντοτε καίει εκεί».

«Θρύλος και πραγματικότητα για το Άγιο Φως»

Γεώργιος Τσέτσης Μέγας πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Πατριαρχείου

«Η επικείμενη εορτή του Πάσχα ξανάφερε στο προσκήνιο το θέμα της αφής του Αγίου Φωτός. Σε συνδυασμό μάλιστα με τις φημολογούμενες προθέσεις του καθηρημένου πρώην Πατριάρχου Ιεροσολύμων Ειρηναίου να κάνει δυναμική κάθοδο στον Πανάγιο Τάφο το Μέγα Σάββατο και με την ανοχή, αν όχι την στήριξη, του Ισραήλ να προεστεί της τελετής του Αγίου Φωτός. Ας ελπίσουμε ότι πρόκειται για φήμες και δεν θα ξαναγίνουμε μάρτυρες φαιδροτήτων που θα ερεθίσουν κόσμο και θα ταράξουν την γαλήνη των ημερών.

Τα τεκταινόμενα στην Ιερουσαλήμ και ο κίνδυνος να πολιτικοποιηθεί μια βασική για την πίστη μας λειτουργική πράξη, δίνουν πλέον στην Εκκλησία την μοναδική ευκαιρία να άρει το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει μέχρι σήμερα τα σχετικά με την αφή του Αγίου Φωτός, διαφωτίζοντας τους πιστούς όσον αφορά το θεολογικό υπόβαθρο και τον συμβολισμό της ωραίας και ευφρόσυνης αυτής τελετής, και εξηγούμαι.

Υπάρχει, αιώνες τώρα, διάχυτη η πεποίθηση στον ευσεβή μεν, αλλά θεολογικά και λειτουργικά απαίδευτο ορθόδοξο πιστό, που ψάχνει για «θαύματα» προκειμένου να πληρώσει το πνευματικό του κενό, ότι κατά την τελετή αφής το Άγιον Φως κατέρχεται θαυματουργικά ουρανόθεν» για να ανάψει την λαμπάδα του Πατριάρχου.

Όπως όμως αναφέρει ο διαπρεπείς καθηγητής Κωνσταντίνος Καλοκύρης στο περισπούδαστο σύγγραμμά του «Το Αρχιτεκτονικό Συγκρότημα του Ναού της Αναστάσεως Ιεροσολύμων και το Θέμα του Αγίου Φωτός» πρόκειται για έναν θρύλο, ο οποίος καλλιεργήθηκε στους Άγιους Τόπους μετά την εισβολή των σταυροφόρων και μέσα στα πλαίσια της διαμάχης Ορθοδόξων Λατίνων και Αρμενίων, που ο καθείς διεκδικούσε δι’ εαυτόν το προνόμιο του «λαμβάνειν εξ ουρανού» το ανέσπερο Φως!

Η ευχή την οποία αναπέμπει ο Πατριάρχης προ της αφής μέσα στο Ιερό Κουβούκλιο είναι σαφέστατη και δεν επιδέχεται καμιά παρερμηνεία. Ο Πατριάρχης δεν προσεύχεται για την διενέργεια θαύματος. Απλώς «αναμιμνήσκεται» της θυσίας και της τριημέρου Αναστάσεως του Χριστού και απευθυνόμενος σ’ Αυτόν λέγει: «εκ του επί τούτον τον φωτοφόρον σου Τάφον εκκαιομένου φωτός ευλαβώς λαμβάνοντες, διαδίδομεν τοις πεστεύουσιν εις σε το αληθινόν φως, και δεόμεθά σου όπως αναδείξεις αυτό αγιασμού δώρον…» Πράγμα το οποίο σημαίνει ότι ο Πατριάρχης ανάβει την λαμπάδα του από την ακοίμητη κανδήλα που βρίσκεται πάνω στον Πανάγιο Τάφο. Όπως ακριβώς πράττει ο κάθε Πατριάρχης και ο κάθε κληρικός την ημέρα της Λαμπρής, όταν παίρνει Φως Χριστού από την ακοίμητη κανδήλα που βρίσκεται υπεράνω της συμβολίζουσας τον Τάφο του Κυρίου Αγίας Τράπεζας.

Το μυστήριο όμως που καλλιεργήθηκε γύρω από το τελετουργικό της αφής του Αγίου Φωτός και οι λαϊκές περί αυτού αντιλήψεις στις μέρες μας συνετέλεσαν στην οικειοποίηση και εκμετάλλευση από έξω εκκλησιαστικούς κύκλους της άκρως συμβολικής και κατανυκτικής αυτής λειτουργικής πράξεως της Εκκλησίας μας. Ο λόγος για την διαπόμπευση του Αγίου Φωτός με την οργανωμένη αεροπορική μεταφορά του στον ελλαδικό χώρο, συνοδεία κυβερνητικών παραγόντων, τιμητικών αγημάτων, ευζώνων και προσκόπων (και φυσικά τηλεοπτικών συνεργείων!), προκειμένου όπως ο νεοέλληνας γιορτάσει «αυθεντικό ελληνικό Πάσχα». Ωσάν οι πρόγονοί μας να μη γιόρταζαν Ανάσταση Χριστού προτού εφευρεθεί το αεροπλάνο! Ή ωσάν οι ανά τα πέρατα της οικουμένης Ορθόδοξοι να μην εορτάζουν Πάσχα Κυρίου, μια και η Ολυμπιακή δεν «πετά» ως τις χώρες τους!Επέστη όμως καιρός να τερματισθεί ο διασυρμός των Θείων. Είναι δε σόλοικο και αποτελεί ασέβεια το να αποδίδει κανείς «τιμές Αρχηγού Κράτους» στο Άγιον Φως, το οποίο προέρχεται από τον τάφο εκείνου που δήλωσε ότι «η Βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτου»

Εφημ. Το Βήμα 21-4-2006

Η Αεροπορική μεταφορά και οι τιμές αρχηγού κράτους

Ως το 1988, το Άγιο Φως ερχόταν στην Ελλάδα με καράβι μια εβδομάδα μετά την Ανάσταση, μέχρι  που ένας ταξιδιωτικός πράκτορας έπεισε το κράτος να μετατρέψει μια θρησκευτική τελετή σε εθνική παράδοση: Ήταν ο Ιάκωβος Οικονομίδης, ο οποίος φέρει τον τίτλο του Μεγαλόσταυρου του Παναγίου Τάφου, ιδιοκτήτης ταξιδιωτικού γραφείου, που οργάνωνε μέχρι το 2004 που έκλεισε, εκδρομές στους Αγίους Τόπους. Λόγω της σχέσης του με τον τότε Έξαρχο του Παναγίου Τάφου στην Αθήνα Ειρηναίο, συνέλαβε την ιδέα και έπεισε το κράτος να ναυλώσει αεροσκάφος της Ολυμπιακής για τη μεταφορά του Αγίου Φωτός από τα Ιεροσόλυμα στην Αθήνα. Επί προεδρίας Σαρτζετάκη, προστέθηκαν εύζωνοι και σταδιακά φτάσαμε στο να του αποδίδονται τιμές αρχηγού κράτους.

Φυσικά, κανένα άλλο ορθόδοξο κράτος στον κόσμο ,από τη Ρωσία τη Σερβία μέχρι την Αρμενία δε ναυλώνει αεροσκάφος για να μεταφέρει το Φως, ούτε το υποδέχεται ως αρχηγό κράτους.

Εκατοντάδες χρόνια, στις χιλιάδες ορθόδοξες εκκλησίες όλου του κόσμου, οι ιερείς έπαιρναν το Φως από την «ακοίμητη κανδήλα», η οποία βρίσκεται στην Αγία Τράπεζα του κάθε ιερού. Αυτό ήταν το θαύμα: η φλόγα στο αναμμένο καντήλι γινόταν αναστάσιμο Φως.

Τώρα, η «ακοίμητη κανδήλα» δεν αρκεί.

Για να είναι Άγιο το Φως πρέπει να μεσολαβήσουν υπουργοί, αστυνομία, στρατός, η Ολυμπιακή και το κόκκινο χαλί…!!!

Το Θεολογικό-Θρησκειολογικό  νόημα

Κλείνοντας και ως επίλογο παραθέτω κατά την προσωπική μου άποψη την ορθή προσέγγιση του Καλοκύρη σχετικά με το θέμα από τον πρόλογο του βιβλίου του.

«…Επί του προκειμένου αρνούμεθα, γενικώς , τον καταλογισμό σε θαύμα ενός γεγονότος το οποίο δεν πιστοποιεί τόσο η αρχαία Χριστιανική Παράδοση(Πατέρες) όσο και η θεολογία και η όλη πράξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας (κείμενα, λατρεία, τέχνη, υμνογραφία).Καμία ομιλία δεν υπάρχει ….και κανένας ύμνος για το φως …ως προϊόντος θαύματος , αλλά και καμιά απεικόνιση στην τέχνη.

….Αν τώρα ο υποκειμενικός θρησκευτικός ενθουσιασμός , προκαλώντας ιερή έξαψη , υποβάλλει σε μέρος του λαού την παροχή , ως δια θαύματος ,του ανάμματος του φωτός που προσφέρει ο Πατριάρχης και αν αυτό το αντιπαρέρχεται σιωπηρώς η Εκκλησία…αυτό είναι θέμα τακτικής της νόμιμης και υπεύθυνης εκκλησιαστικής Αρχής και δεν μας αφορά….

….Έτσι διαπιστώνουμε ότι η μυστηριακή τελετή του Μ. Σαββάτου στον Παν. Τάφο δεν αποβλέπει στο να εντυπωσιάσει τα μάτια μας , να ικανοποιήσει την θρησκευτική περιέργεια και να μας καταπλήξει με το θείο Φώς ( και έτσι αδρανοποιώντας το λογικό μας , να μας επιβάλει αναγκαστικά την πίστη πράγμα απαράδεχτο) αλλά έχει σκοπό να διδάξει αβίαστα ποια είναι η ουσία της τελετής του «αγίου Φωτός» και πως παραδίδει τη Χάρη του η αγιαστική δύναμη της Εκκλησίας. Και αυτό βέβαια δεν ενεργείται γενικά, αλλά μόνο σε όσους πιστεύουν σε αυτή τη Χάρη, και δεν ανταποκρίνονται μοιρολατρικά , δηλ δεν την δέχονται σαν μαγικό μέσο, κατά την τακτική των μαγισσών της εποχής μας!

Διαφορετικά το φώς είναι αγιαστικά ανενεργό και παραμένει σαν κάθε άλλο κοινό φώς.

Τίποτε περισσότερο.

Αν λείπει η βαθιά βιωματική πίστη, τότε τα μηχανικά σταυροκοπήματα και οι παπαγαλίζουσες προσευχές δεν ωφελούν…»

Καλό Πάσχα και Καλή Ανάσταση !!!

Το άρθρο θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα Ρέθεμνος στις 31-3-2010

Βιβλιογραφία Πηγές:

• Το Αρχιτεκτονικό συγκρότημα του Ναού της Αναστάσεως Ιεροσολύμων και το θέμα του Αγίου Φωτός Κ Καλοκύρη University Studio Pess 1999
• Φωτομαχικά Αντιφωτομαχικά Το φως του Πανάγιου Τάφου στον Διάλογο Διαφωτισμού Ορθοδοξίας π.Γ Μεταλληνού Κάτοπτρο Αθήνα 2001
• Θαύμα ή Απάτη Το Άγιον Φως της Ιερουσαλήμ; Μ.Καλόπουλος Χαμένη Βιβλιοθήκη 2004
• Εφημ. Το Βήμα 21-4-2006
• Ιστοσελίδα http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CE%B9%CE%BF_%CE%A6%CF%89%CF%82
• Οι φωτογραφίες προέρχονται από την επίσημη ιστοσελίδα του πατριαρχείου Ιεροσολύμων και από την ιστοσελίδα της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου στους παρακάτω συνδέσμους.
  • http://www.jerusalem-patriarchate.info/gr/photo.htm
  • http://www.impantokratoros.gr